Als we dit toxische zinnetje nu eens samen uit alle scholen bannen …

Er circuleert een venijnig zinnetje op scholen. Een zinnetje  dat ik als starter in het onderwijs een paar keer heb gehoord in een situatie die mijzelf betrof.
Maar veel erger: ik heb dat zinnetje vast ook zelf wel eens uitgesproken de voorbije jaren als leerkracht in situaties die andere collega’s betroffen. Ik pleit dus schuldig op dit gebied. Al heb ik het wel zoals zovelen bijna gedachteloos uitgesproken, op automatische piloot, zonder dat ik de intentie had om er iemand mee te ondermijnen.

Het gaat om het zinnetje : ‘Bij mij zijn ze niet zo.’

Variant: ‘In mijn klas gebeurt dat niet.’

Pas vorige week, na een gesprek met een empathische collega, drong het toxische gehalte van die uitspraak pas echt tot me door. Als er bijvoorbeeld een klassenraad wordt samengeroepen waar een nieuwe leerkracht de kans krijgt om te vertellen hoe moeilijk het in zijn/hun/haar lessen wel verloopt, kan dat zinnetje enorm beschuldigend klinken.

Als zo’n starter de moed bijeenraapt om in groep toe te geven dat niet alles gestroomlijnd verloopt, betekent ‘Bij mij zijn ze zo niet’ in wezen ‘Het ligt in jou.’ Een andere interpretatie is er eigenlijk niet als je er goed bij stilstaat.

Bij nader inzien is dat zinnetje om twee redenen vreselijk.

Ten eerste omdat het eigenlijk leugenachtig is. Zeggen ‘Bij mij zijn ze zo niet’ doet uitschijnen dat het om dezelfde leerlingen gaat, aan wie jullie lesgeven, jij als ervaren leerkracht en de andere als groentje. Maar dat is eigenlijk alleen maar zo op papier.

Een startende leerkracht en een leerkracht met ervaring mogen dan nog roostermatig les geven aan dezelfde klas, in de praktijk geven ze elk les aan een ‘zich totaal anders gedragende’ groep. Er zijn verschillende Jeffrey’s  en verschillende Hopes, naargelang ze les krijgen van de ervaren meneer Kuaaz of de beginnende mevrouw Bermans. Leerlingen ruiken immers de onervarenheid van een personeelslid en enkelen van hen kunnen zich daardoor heel anders gaan opstellen ten opzichte van de lesgever. En elke leerkracht, jong of oud, weet wat de impact kan zijn van de moeilijke houding van een paar leerlingen op het hele lesverloop.

Het feit dat sommige leerlingen erg lastig kunnen doen bij onervaren leerkrachten, is niet de schuld van die leerkrachten zelf. Dat is de schuld van de menselijke psychologie. Punt aan de lijn.

Ten tweede is dat zinnetje afschuwelijk omdat het dé manier is om een beginnende leerkracht de dieperik in te duwen. Die uitspraak impliceert eigenlijk dat de ontspoorde lessen niet aan de complexiteit van de job liggen maar aan de lesgever in kwestie die het volkomen fout aanpakt.

Zeggen ‘Bij mij zijn ze zo niet’ is puur voedsel voor de burn-out-vampier die elk moment kan toeslaan bij startende collega’s. Zeggen ‘In mijn klas gebeurt dat niet’ is de kans aanzienlijk vergroten dat zo’n beginnende leerkracht bij de 31% zal horen die binnen de 5 jaar het onderwijs alweer verlaat.

Ik ben ervan overtuigd dat het gros van leerkrachten die bijvoorbeeld op een klassenraad zeggen ‘Bij mij zijn ze zo niet’, dat niet gemeen of verwijtend bedoelt, hoegenaamd niet, maar misschien kunnen we ons er meer bewust van worden dat het eigenlijk wel een heel vernietigende uitspraak is.

Misschien kunnen we dat toxische zinnetje standaard vervangen door: ‘Wat goed dat je over de moeilijkheden in je lessen vertelt. Ik heb dat ook allemaal meegemaakt.’ Of ‘Goed dat je er niet mee blijft zitten. Het is ook zo complex in het begin.’ Dan zeg je eigenlijk ook dat ‘ze’ ondertussen ‘niet (meer) zo zijn’ in je klassen, maar je zegt het op een heel andere, niet beschuldigende manier.

De burn-out-vampier haalt zijn bloed, zijn voedsel uit allerlei ogenschijnlijk kleine dingen, zoals uitspraken op klassenraden en blikken bij het elkaar kruisen in de gang.

Daarom een warme oproep om extra vriendelijk en begripvol te zijn voor startende collega’s en niet langer te trappen in de ‘Bij mij zijn ze zo niet’-val.

Veel groeten,

Ruth